| شب قدر در فریازان |
|
روزهای آخر زندگی حضرت این را هم عرض کنم که من در همان اوایل ورودم در نخستین جلسه‌ای که به مناسبت جشن بزرگ غدیرخم با حضور آقایان تشکیل شد و نخستین بار بود که با عده بیشتری از دوستان روبرو می‌شدم و سخن می‌گفتم، عرض کردم که چقدر مایلم در جلسات مذهبی که تشکیل می‌شود، از دوستان و علاقمندان، کسانی آماده شوند و در ایراد بحثها و سخنرانی‌ها شرکت کنند. مخصوصاً من همیشه دوستان جوان تحصیل کرده‌امان را به این کار تشویق می‌کرده‌ام; برای اینکه این خود کمال و ارزش و فضیلتی است که آدمی بتواند عقیده و ایده و اصول دینی و تعالیم آسمانی مذهبی خودش را در یک محفلی تقریر کند و بگوید; و بودن افرادی که می‌توانند بحثهای بهره‌آور و بهره‌مند کننده دینی داشته باشند، در هر نقطه‌ای، عاملی است که در این موقعیت‌ها و مناسبتهای مذهبی بشود جلسات مذهبی تشکیل داد. و چون نمی‌توانیم ما منتظر باشیم که همه جا یک عالم دینی و یک سخنگوی دینی ورزیده و بار آمده برای این کار داشته باشیم، پس چه بهتر که در میان برادران و خواهران مسلمان ما کسانی باشند که بتوانند در مواقع مناسب از عهده این کار برآیند. و امیدوار هستم که باز هم دوستانی داشته باشیم که در محافل، ولو کوتاه به هر صورت که می‌توانند بحثهای مُمَتِّع دینی داشته باشند. درباره سالهای زندگی علی(ع) و به طورکلی در دوران زندگی علی(ع) چند دوره ممتاز وجود دارد. یکی سالهای میان تولد علی تا نهضت پیغمبر و ظهور اسلام; تقریباً علی(ع) ده ساله بوده است که پیغمبر اسلام مبعوث شد. یعنی بیشتر مورخان سال تولد علی را سال سی‌ام عام‌الفیل می‌نویسند. یعنی علی سی سال از پیغمبر کوچکتر بود. ابوطالب پدر علی و عموی پیغمبر مردی بسیار جلیل و شریف و بزرگوار، بسیار محترم، خیلی محترم بود.تاریخ اسلام ـ وقتی من تاریخ اسلام می‌گویم یعنی تاریخی که مورخان بزرگ اسلام نوشته‌اند و اغلب آنها هم اهل سنت هستند ـ تاریخ اسلام از شخصیت ابوطالب به راستی به جلالت و عظمت، زیاد یاد می‌کند. ابوطالب که بعد از عبدالمطلب، بزرگ خاندان بنی‌هاشم و به یک معنا بزرگ قریش بود، از نظر مالی چندان ثروتمند نبود و از نظر عائله، عائله سنگینی داشت. سالی در مکه قحطی و گرانی پیش آمد. پیغمبر و عباس، عموی پیغمبر و برادر کوچک ابوطالب، با هم مشورت کردند و گفتندای کاش ما می‌توانستیم در این وضع بد و نامطلوب و گرانی باری از روی دوش ابوطالب برداریم. با هم شور کردند که چه کار می‌شود کرد و چه جور می‌توانیم به ابوطالب کمک کنیم. بالاخره فکر آنها به اینجا رسید که دو تن از فرزندان ابوطالب را کفالت کنند. عباس یکی از آنها را به خانه خودش و پیغمبر نیز یکی دیگر از آنها را به خانه خودش ببرد. با ابوطالب صحبت کردند. ابوطالب به آنها گفت عقیل که کارگردان کار من است را برای من بگذارید و از بچه‌های دیگر هر کدام را که می‌خواهید، انتخاب کنید. پیغمبر درحالی که در زندگی بقیه کسانی که مسلمان شدند، در زندگی همه، اینجور نبود. البته مسلمانان عموماً مبارز بودند، عموماً به راه پیغمبر آمدند ولی رنگ خاص مبارزات علی در تاریخ اسلام اختصاصی است. مدت مبارزات علی در تاریخ اسلام همیشگی است. یعنی علی از سال اول بعثت تا لحظه شهادت، روز بدون مبارزه نداشته است. از اینجا زود بگذریم.مرحله دوم، از بعثت تا وفات پیغمبر است. من همه را یک مرحله می‌کنم. درحالی که در این مرحله هر قدمی و هر وجبی از آن باید یک مرحله خاص شمرده شود و شرح و تفصیل خاصی دارد. مرحله سوم از وفات پیغمبر تا روی کار آمدن عثمان است. پیغمبر اکرم در سال یازدهم هجرت رحلت فرمود. دو سال و تقریباً چهار ماه ابوبکر خلیفه بود و پیشوای مسلمین شد. در حدود ده سال و چند ماه هم عمر پیشوا و خلیفه بود و حکومت را در دست داشت. در این مدت تقریباً سیزده سال که میان رحلت پیغمبر و روی کار آمدن عثمان است، علی یک دوران خاصی از زندگی را گذرانده و این دوران از نظر من یکی از قابل مطالعه‌ترین دوره‌های حیات امیرالمؤمنین علی(ع) است. نکات آموزنده بسیار دارد. بسیار زیاد، خیلی‌خیلی زیاد. در این دوره سوم شاخص زندگی علی این است که وی با آن‌که احساس می‌کند برای اداره امور مسلمین لیاقتهای اختصاصی دارد، در عین حال احساس می‌کند قدرتهای متمرکز، گاه‌گاه و لااقل ندانسته از مسیر پیغمبر اسلام کنار می‌روند. ولی اولا: با خلوص و صفا، ثانیاً: با صراحت لهجه ثالثاً: با اظهار همکاری صمیمانه و عمل همکاری صمیمانه با مصالح مسلمین، فداکاری و صف‌ناپذیر از خود نشان می‌دهد.مرحله چهارم از زندگی علی علیه‌السلام در دوره زمامداری عثمان است. شاید بتوانم عرض کنم، صرف نظر از بعضی از ناراحتی‌های اختصاصی دوران خلافت خود حضرت وزمامداری آن حضرت که به راستی ناراحتی‌های عمیقی داشت، ناراحتی‌هایی که علی در دوران زمامداری عثمان کشید بسیار قابل توجه هست; برای اینکه عثمان از آن لحظه‌ای که روی کار آمد باز دسته‌بندی بنی امیه روی کار آمد و تا لحظه‌ای که عثمان در مدینه کشته شد با دسته‌بندی بنی‌امیه کشته شد و در تمام این مدت دشمنان علی همه چیز را به نام علی می‌شناختند و به نام علی معرفی می‌کردند و به نام علی جا می‌زدند. من چون از این دوره هم می‌خواهم زود بگذرم فقطیک تکه کوچک نقل می‌کنم. ابن اثیر یک مورخ سنی است و از مورخان معروف تاریخ اسلام است و تا حدی در تاریخ اسلام محقق است. کتاب تاریخی معروفش به نام الکامل کتابی‌است تا حدودی فشرده، در عین حال در شش جلد بزرگ، شش مجلد بزرگ یا دوازده کتاب. ابن اثیر در تاریخ الکامل می‌گوید: در روزهایی که مخالفان عثمان از هر سمت به سوی مدینه رو آورده بودند و همه می‌گفتند عثمان وضعی دارد که عمال او، فرمانداران او، کارگزاران او، کارمندان حکومت عثمان در همه‌جا ظلم و ستم می‌کنند، یا عثمان از این ستمگری عمالش آگاه هست یا ناآگاه; اگر آگاه هست، لیاقت این سمت را ندارد، چون مرد ستمگر حق ندارد بر صندلی زمامداری امت اسلام تکیه زند. بر صندلی جانشینی پیغمبر اکرم(ص) نشیند. یا ناآگاه است، مردی که تا این اندازه بی‌لیاقت باشد که در زیر گوش او به حقوق امت اسلام تجاوز می‌شود، به دلیل بی‌عرضگی و بی‌لیاقتی حق این مقام را ندارد. حرفی منطقی بود. به این دلیل دسته‌های مهاجم، دسته‌های شکایت کننده و دسته‌های طغیان‌گر، مخصوصاً از سه ناحیه معروف مصر و بصره و کوفه حرکت کردند و به مدینه آمدند و گفتند حالا که نمی‌توانیم از راه فرستادن نامه و فرستادن پیغام، این پیر مرد را از این خواب گران بیدار کنیم ما به صورت دسته جمعی حرکت می‌کنیم و به مدینه می‌آییم تا او ببیند که وضع چقدر بد شده که انبوه زیادی از مردم کسب و کار و خانه و کاشانه‌اشان را رها کرده‌اند و از بصره به مدینه آمده‌اند. لابد یک خبری است. اقلا آمدن ما، او را از این خوابی که فقط در اثر تملق و چاپلوسی مروان حکم‌ها و سعید بن عاص‌ها، غارتگران چاپلوس بنی‌امیه، بر پیرمردی چون عثمان عارض شده، بیدار کند. اینها به مدینه آمدند به‌عنوان اینکه قافله عمره است و می‌خواهد برای عمره و زیارت خانه خدا بیاید. حرکت کردند که مبادا عمال عثمان مانع حرکت آنها بشوند. آمدند در سه نقطه اطراف مدینه اتراق کردند. بعد برای عثمان پیغام فرستادند و گفتند بله ما آمده‌ایم و به این منظور آمده‌ایم; تکلیف ما چیست؟ به مدینه بیاییم یا از همین جا مطلب حل‌است؟ تقریباً، حداقل سه نوبت با کوشش علی علیه‌السلام این مهاجمین از مدینه با نصیحت و اندرز علی و با پیمان و تعهد عثمان که دیگر بیدار شدم، دیگر تجاوز نمی‌کنم، دیگر نمی‌گذارم عمال من به حقوق مردم تجاوز کنند، دیگر در بلاد و سرزمینهای دور اسلامی کسی به حق مسلمانی تجاوز نمی‌کند، سه نوبت عثمان آمد آشکارا در حضور مردم این تعهد را کرد و از شخص خاص علی(ع) استمداد کرد، علی رفت به دلیل اینکه مورد احترام و قبول عموم بود، نصیحت کرد، مهاجمین برگشتند ولی باز وقتی عثمان کشته شد دستگاه تبلیغات معاویه چنین وانمود کرد که علی سبب کشته شدن عثمان شد. یکی از لحظات حساس این گوشه از تاریخ اسلام این است که در آخرین نوبتی که عثمان دست به دامان علی شد و از علی خواهش کرد که برو اینها را نصیحت کن که برگردند تا من خودم کارها را درست کنم; علی به عثمان فرمود: تو مکرر تعهد کرده‌ای ولی باز هم تخلف نموده‌ای، من این بار اگر رفتم و به اینها گفتم که بروید و برگشتند و باز تو نتوانستی روی قول خودت بایستی، دیگر به خانه تو پا نمی‌نهم.
|
(ع) از منظر شهید بهشتی(ره)
بازدید امروز: 205
بازدید دیروز: 228
کل بازدیدها: 1658876